Leptin nedir? Leptin, vücuttaki yağ hücreleri tarafından salgılanan bir hormondur. Leptin’in 2 fonksiyonu bulunur:
- Yiyecek tüketimini sınırlandırmak. Bunu, beyindeki iştah merkezlerine “dur” sinyalini vererek yapar.
- Vücudun yağ depolarını kontrol etmek. Yağ depoları belli miktarın üzerine çıktığı zaman, leptin hormonu üretimi artarak, beyine kalori alımına son verilmesi sinyali gider.
Başlıca yağ dokusu tarafından sentezlenen ve salgılanan leptin, hipotalamus’daki spesifik reseptörlerine etki ederek enerji alımı ve enerji harcanması arasındaki dengeyi düzenleyerek bir tür antiobezite faktörü olarak fonksiyon görür. Normal şartlar altında leptin’in görevi, “iştahı azaltmak ve yağ yakımını” başlatmaktır. Düşük leptin salgılanması (açlık durumunda), beyine daha fazla besin tüketilmesi sinyalini vererek, yağ depolarının arttırılması sonucunu getirir.
Leptin hormon seviyeleri, yeme işlemine başladıktan andan itibaren yükselişe geçerek, belli bir noktada beyindeki iştah merkezini kapatır. Bu da yemeye son verilmesi sonucunu getirir. (En azından teoride…)
Normal şartlarda, sağlıklı bir bedende, aç karnına alınan kan testinde düşük seviyede leptin bulunması beklenir. Eğer aksi görülürse, yani leptin seviyesi yüksek olursa, “leptin direnci” teşhisi konulur. Bu da beynin bazı bölgelerine leptin sinyalinin çok az ulaştığını gösterir.
Beynin iştah merkezine ulaşabilen düşük orandaki leptin hormonu, beyni sürekli “aç” konumda tutarak, vücudun artan miktarda yağ deposu oluşturmasına yol açar. Artan yağ depoları daha da fazla leptin salgılanmasına yol açmakla beraber, obeziteyi de beraberinde getirir.
Leptin direnci, bu anlamda şeker hastalığında görülen “insülin direncine” çok benzer. Aç karnına alınan kanda yüksek oranda insülin bulunması, vücudun bazı dokularının insüline cevap vermediğini ve pankreasın bunu kırmak için artan miktarda insülin ürettiğini gösterir.
Leptin direnci oluştuğunda, beynin iştah merkezi sürekli açık tutulduğundan, vücut sürekli yağ depolamaya devam eder. Bu da özellikle karın bölgesindeki yağ depolarını arttırır.
Leptin direnci nasıl belirlenir?
Leptin seviyesinin vücuttaki yağ ile orantılı olarak değişebildiğini ve esas problemin leptin miktarı değil, leptine karşı direnç olduğunu düşünürsek, leptin direncinin tanısı için bazı ek tetkiklere ihtiyaç vardır. Bu tetkikler insülin direnci durumunda da kullanılır.
- Açlık kan şekeri ölçümü: 12 saatlik açlık sonrası 100 mg/dl den yüksek saptanan sabah açlık kan şekeri ölçümü, insülin direnci gibi, leptin direncinin de bir göstergesidir.
- Kolesterol ve trigliserid ölçümü: HDL düşüklüğü, LDL ve trigliserit yüksekliği kanda saptanır.
- Karaciğer yağlanması: Ultrason ile karaciğerde yağlanma saptanması bir leptin direnci belirtisidir.
- Polikistik over hastalığı: Bu hastalıkta aynı insülin direnci gibi leptin direnci de görülmektedir.
- Göbek bel çevresinde artmış yağlanma: Bu belirti insülin direnci gibi leptin direncinde de görülmektedir.
Leptin direncini kırmak için ne yapmak gerekir?
✓ Fiziksel egzersizi artırın. Vücut dokularının bu hormonlara karşı geliştirdiği direncin kırılmasında en önemli etkendir. Egzersiz sırasında kas hücreleri insülin hormonunu daha kolay kabul ettiklerinden, eksta kalorilerin yağ olarak depolanmasının önüne geçilir. Azalan yağ depoları daha az miktarda leptin salgılanmasını sağlayarak, beynin leptine karşı daha fazla hassas olmasına yardımcı olur. Böylece beyindeki iştah merkezleri daha aktif çalışır.
✓ Karbonhidrat alımını abartmayın. Artan karbonhidrat alımı insülin seviyenizin yükselmesine bağlı olarak leptin düzeyinizi düşürebilir. Yüksek şekerli gıdalardan , fruktoz şurubundan ve glisemik indeksi yüksek olan besinlerden kaçının.
✓ Uykunuzu alın. Araştırmalar yeterli süre uyuyamayan insanlarda leptin seviyelerinin %15’e kadar düştüğünü göstermektedir.
✓ Yüksek yoğunluklu egzersiz yapın. Artan büyüme hormonu düzeyleri leptin salınımını uyarır.
✓ Supplementlerinize dikkat edin. L-karnitin ve taurin leptin direncini kırmak için faydalı olabilir. Ayrıca antioksidanlar bozulan leptin salınımını düzeltmek için iyi bir seçenek olarak bilinmekte.
✓ Stresi azaltmaya çalışın. Kortizol artışı ve duygusal stres leptin düzeyini arttırır.
Taurin Sentezi ve Kaynakları
✓ Sağlıklı bireylerde taurinin ana kaynağı diyetle alınan besinlerdir. Yetişkin bir bireyin ortalama alımı 58 mg’dır (17-1000 mg arasında değişen büyük bir aralık göstermektedir)
✓ En fazla deniz ürünlerinde, sonrasında kanatlı hayvan etlerinde (özellikle hindi) bulunur. Yoğurt, peynir, süt, dondurma gibi süt ürünlerinde az miktarda bulunmaktadır.
✓ İnek sütüne göre anne sütü yüksek miktarlarda taurin içerir
✓ Meyve ve sebzeler, tahıllar, kuru baklagiller, yağlı tohumlar ve kuruyemişlerde taurin bulunmaz.
✓ Deniz yosunu gibi birkaç bitki az miktarlarda taurin içerebilir. Soyaya dayalı diyetler çok az miktarda taurin içerir veya hiç içermez.
✓ Taurin suda çözündüğü için, yiyeceklerin hazırlanma şekli diyetin taurin içeriğini etkileyecektir. Yapılan bir çalışmada, kızartma veya fırınlama gibi yöntemlere göre, yiyeceği suda kaynatmanın daha fazla taurin kaybına neden olduğu belirtilmiştir.
Yorum Yap