Böbrek taşı olanlar nasıl beslenmelidir?

Böbrek taşı yaygın görülen bir hastalıktır. Yaşam boyunca yaklaşık olarak kadınların %5’i erkeklerin ise %10 böbrek taşı ile karşılaşır. Taş oluşumunda;

• Sıcak iklimlerde ve sıcakta çalışanlarda (mutfak gibi) sık görülür. Bu kişiler fazla su içmeli ve idrarının azalmamasına dikkat etmelidirler.
• İdrar yollarının kronik enfeksiyonları hem idrar ph’ını değiştirir hem de taşa çekirdek oluşturarak taş oluşumuna zemin hazırlar.
• Hiperkalsiüri,
• Okzalat emiliminin arttığı durumlar (Chron hastalığında olduğu gibi),
• Bir takım doğumsal ve kalıtımsal enzim kusurları (sistinüri ve primer hiperokzalüride olduğu gibi),
• Gut ve hiperürisemi gibi faktörlerde taşlara neden olabilir.
• Bunların dışında, okzalattan zengin fosfordan fakir diyetler, B6 vitamini ve A vitamini eksikliği, az sıvı tüketimi gibi diyetsel faktörlerde vardır.

Taş oluşumunda diyet önemli bir risk faktörüdür. Yaygınlığı ve görülme sıklığı dünyanın sanayileşmiş kısımlarında daha yüksek olan böbrek taşı, bazı yazarlar tarafından bir bolluk hastalığı olarak da tanımlanmaktadır. Bunda son yıllarda değişen beslenme alışkanlıklarının büyük katkısı olduğu açıktır. Böbrek taşlarının;

• %80-85’ini Kalsiyum-okzalat taşları
• %10’unu Magnezyum amonyum fosfat taşları
• %5-10’unu Ürik asit taşları
• %1’ini Sistin taşları oluşturur.

Diyet tedavisinin amacı; taşın cinsine göre bazı besinlerin sınırlandırılması ile taş oluşumunun engellenmesine yardımcı olmaktır.

Kalsiyum-okzalat taşlarında beslenme nasıl olamlıdır?

• Kalsiyum ve Okzalattan zengin gıdalar daha az yenmelidir.
• Kalsiyum taşları için günlük alınan miktar 400 mg kalsiyum ile sınırlandırılmalıdır. Bunu sağlamak için kalsiyumun asıl kaynağı süt ve türevleri diyette sınırlandırılmalıdır.
• Kalsiyum taşları alkali yapıda oldukları için idrarı asit yapmak gerekir. Bu nedenle de diyette et, tavuk, balık, tahıllar, kırmızı erik ve mürdüm eriğine yer verilmelidir.
• Hasta günde 2-2,5 litre sıvı tüketimi yapmalıdır. Sıvı alımında oksalat içeriği yüksek olan çay, kahve veya meyve suları değil de su tüketimi artırılmalıdır.
• Ayrıca diyette; badem, yer fıstığı, çikolata, çay-kahve, fındık, kakao, mısır, kuş üzümü, taze fasulye, pancar, bamya, patates, ıspanak, pazı, hindiba, roka, tere, ebegümeci, maydanoz, dereotu vb. oksalat içerdikleri için tüketimleri kısıtlanmalıdır.
• Önerilen günlük C vitamini miktarından daha fazlası alınmamalıdır.
• Tereyağı, margarinler, sıvıyağ, şeker, bal nişasta idrarı nötr yaptığı için tüketimleri serbesttir.

Ürik asit taşları

• Taş tekrarlama riski yüksektir
• Pürin bakımından zengin gıdalardan uzak durulmalıdır. Bunlar;

Balık türleri, Midye, Kırmızı et ve sakatatta,Yürek, Karaciğer, Böbrek, av etleri, havyar, ançuez, mantar, ıspanak, kuşkonmaz

Mgnezyum amonyum fosfat taşları

• Taş tekrarlama riski yüksektir
• İdrar yollarınızda enfeksiyon olabilir
• Bu tür taşlar için diyet tedavisi etkili olmamaktadır.

Sistin taşları

• Taş tekrarlama riski yüksektir
• Hasta bol sıvı almalıdır, hatta gece bol sıvı almak da yararlı olacaktır.idrarı alkali yapan besinler tüketilmelidir.
• Sebzeler, meyveler (mürdüm eriği vb hariç) tüketilebilir. Ancak süt ve türevleri ve et grubu kısıtlanmalıdır.
• Tuz tüketiminizi azaltılmalıdır.

 Fruktoz Nedir? Böbrek Taşı Oluşumunu Etkiler Mi?

Kısaca tanımlarsak eğer fruktoz meyve şekeridir. Fruktozun eser miktarda bulunduğu başlıca besinler meyveler, sebzeler ve baldır. Meyvelerden, üzüm, elma, armut yüksek fruktoz içerirken, kayısı, şeftali gibi meyveler daha az  içerir.

Fruktoz alımı aynı zamanda idrarda okzalat atılımını arttırır. Bu durum ise, kalsiyum okzalat taşı için önemli bir risk faktörüdür. İnsülin direnci de ürik asit ilişkili böbrek taşı oluşumu için bir risk faktörüdür. Fruktoz alımı insülin duyarlılığını azaltmakta ve ürik asit seviyelerini de arttırmaktadır. Bu durum da ürik asit taşlarının oluşum riskini artırmaktadır.

Özellikle hazır gıdalarda bulunan mısır şurubu, fruktoz şurubu gibi katkılar yüksek fruktoz içerdiğinden, mutlaka etiket okumalı ve bu içeriğe sahip besinlerin tüketimi azaltılmalıdır.

Sakatatların Taş Oluşumuna Etkisi Nedir?

Araştırmalara göre genellikle her 10 kişiden biri yaşamı boyunca en az 1 kez böbrek taşı ile ilgili bir problem yaşayabiliyor. Yapılan beslenme hataları böbrek sağlığının bozulmasında önemli bir etken. Fazla tüketilen bazı besinler böbrekte taş oluşumuna yol açabilir. Bunların başında fazla tuz içermesi nedeni ile sakatatlar geliyor. Dil, böbrek, dalak gibi sakatatlar yüksek tuz içermesi nedeni ile böbreklere zarar verebilir. Ayrıca içerdikleri ürik asit nedeniyle de ürik asit taşı oluşumunu tetikleyebilirler.

Fazla Protein Taş oluşumunu Kolaylaştırır Mı?

Genellikle kilo vermek için uygulanan hayvansal proteinden zengin, düşük karbonhidratlı diyetler böbreklerde taş riskini arttırabiliyor.

• Yüksek hayvansal protein; idrarda kalsiyum, oksalat ve ürat atılımını artırabiliyor ve yine idrardaki koruyucu madde olan sitratı azaltabiliyor. Bu durumda böbreklerde taş oluşumunu kolaylaşabiliyor.
• Özellikle böbrek taşına yatkınlığı olan kişiler daha dikkatli olmalıdır.

Ispanak Böbrek Taşı oluşumuna Etki Eder Mi?

Ispanak yüksek besin değerlerine sahip bir gıdadır. Demir, lif, kalsiyum ve potasyum bakımından oldukça zengindir. Haftada 1-2 defa tüketilmesi uygundur; ancak aşırı tüketilirse ıspanak böbrekler için zararlı bir hale gelebilir. Çünkü içinde taş oluşumuna yol açabilecek oksalat da vardır. Fazla tüketimi içerdiği kalsiyum nedeni ile de böbreklerde taş oluşturabilir. Haftada 1-2 kez tüketilmesi önerilen ıspanağın iyi yıkanması ve pişirilirken fazla tuz eklenmemesi taş oluşumunu önlemesi için önemlidir.

Susuz Kalmak Taş Oluşumunu Etkiler Mi?

Böbrek taşlarını önlemek için öncelikle günde 1.5-2 litre su içme alışkanlığı kazanmak gerekir. Çünkü susuz kalan vücutta idrar zamanla daha yoğun hale gelir ve kristallerin idrar yollarında çökmesine yol açar

• İdrar miktarı gözetim altında tutulmalı.
• İdrarınızın rengini gözlemleyin (idrar rengi açık olmalı.)
• Sıcak iklimde yaşıyorsanız veya yoğun fiziksel egzersiz yapıyorsanız daha fazla sıvı alınmalı.

Bilinmelidir ki beslenme tedavisi böbrek taşı tedavisi için sadece destektir ve yeni taş oluşumun engellenmesine yarar sağlar. Var olan taşların tedavisinde temel çözüm yolu değildir. Böbrek taşı ile ilgili bir problem varsa mutlaka öncelikle doktorunuzdan bilgi almalısınız.